İşkolu kodu; işyerinde yapılan veya sigortalının yaptığı işin, prim tarifesine göre hangi işkoluna tabi olduğunu belirleyen ve tarife eki listenin (prim tarife cetveli) sınıf sütununda belirtilen kodları, Tehlike sınıfı; işkollarının, iş kazası ve meslek hastalığı bakımından gösterdiği tehlikenin ağırlığına göre belirlenen oniki tehlike sınıfını,ifade etmektedir.
NACE Kodu Nedir ?
Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması NACE olarak adlandırılmakta olup, Avrupa’da ekonomik faaliyetlerle ilgili istatistiklerin üretilmesi ve yayılması amacına yönelik bir başvuru kaynağı olarak kullanılmaktadır. NACE kodlamasında faaliyet konularına göre işyerlerine/işletmelere altı haneli bir kod verilmektedir.
NACE Kodları Ülkemizde de Kullanılıyor mu?
Ülkemizde birçok alanda yürütülen Avrupa Birliğine uyum çalışmaları kapsamında, NACE kodu uygulaması da kullanılmaya başlanmıştır. Örneğin Maliye Bakanlığına bağlı Gelir İdaresi Başkanlığı bir süredir NACE kodlarını kullanmaktadır.
30/6/2012 tarihli ve 28339 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun yürürlüğe girmesiyle birlikte yakın zamanda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından da işyerlerinin altı haneli NACE kodları kullanılmaya başlanacaktır.
NACE Kodunun İşyeri Koduyla Bir İlgisi Var mı?
6331 sayılı Kanunun “Tehlike sınıfının belirlenmesi” başlıklı 9 uncu maddesinde; “İşyeri tehlike sınıfları; 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 83 üncü maddesine göre belirlenen kısa vadeli sigorta kolları prim tarifesi de dikkate alınarak, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürünün Başkanlığında ilgili taraflarca oluşturulan komisyonun görüşleri doğrultusunda, Bakanlıkça çıkarılacak tebliğ ile tespit edilir.” hükmü yer almaktadır.
Bu maddeye istinaden, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün talebi üzerine, Sosyal Güvenlik Kurumu 2012 Eylül ayından itibaren e-bildirge sistemi üzerinden aylık prim ve hizmet belgesinin gönderilmesi sırasında, bir defaya mahsus olmak üzere, işyerinin altı haneli NACE kodunun seçilmesi/girilmesi zorunluluğunu getirmiştir. Dolayısıyla, daha önce işyerinin altı haneli NACE kodunu sisteme girmemiş olanlar, aylık prim ve hizmet belgesini sistem üzerinden gönderebilmeleri için söz konusu kodu girmek zorundadırlar. Ancak, aylık prim ve hizmet belgesinin verilme süresinin bitmesine son üç gün kala bu zorunluluk kaldırılmaktadır.
E-bildirge sistemi üzerinden işyerinin NACE kodunun girilmesi işlemi ise e-Bildirge ana menüde yeralan “İşkolu kodu alt sınıf giriş işlemleri”menüsünden yapılmaktadır. Bu menü seçildiğinde söz konusu işyerinin sistemde kayıtlı iş kolu koduna karşılık gelen altı basamaklı NACE kodu görünmekte, kodun buradan seçilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla NACE kodu işyerinin mevcut iş kolu koduna karşılık gelen kodlardan oluşmaktadır. Örneğin işyerinin iş kolu kodu “7022-İşletme ve diğer idari danışmanlık faaliyetleri” olarak tescil edilmiş ise bu işyerinin NACE kodları 702202-İşletme ve diğer idari danışmanlık faaliyetleri veya 702203-İnsan kaynakları yönetim danışmanlığı faaliyetleri şeklinde çıkmakta, işyerinin faaliyetine bunlardan hangisi daha uygunsa onun seçilmesi gerekmektedir. Bu yönüyle NACE kod sistemi aslında işyerinin iş kolu kodunun, az tehlikeli, tehlikeli, çok tehlikeli gibi alt sınıflara ayrılması şeklinde bir uygulamadır.
E-Bildirge Sisteminde Çıkan NACE Kodu İşyerinin Faaliyet Konusuyla İlgili / Uyumlu Değilse Ne Yapmalı?
Yukarıda belirtildiği üzere, NACE kodunu seçme/girme işlemi, şu anki uygulamaya göre, faaliyet konularına göre bütün işyerlerinin NACE kodlarının bulunduğu genel bir listeden o işyerine ait NACE kodunun seçilmesi şeklinde olmayıp, kullanıcının önüne gelen listede yer alan sınırlı sayıdaki NACE kodlarından birini seçme şeklindedir. Yani işlem sırasında, işyerinin sistemde kayıtlı iş kolu koduna karşılılık gelen NACE kodları görüntülenmekte, e-bildirge kullanıcısı karşısına çıkan sınırlı sayıdaki kod listesinden birini seçmek zorunda kalmaktadır. Dolayısıyla NACE kodunun girilmesi sırasında listelenen kodlar işyerinin faaliyet konusuyla uyumluysa, aynı şekilde işyerinin sistemde kayıtlı iş kolu kodu da işyerinin faaliyet konusuyla uyumlu demektir. Tam tersi, NACE kodunun girilmesi için listelenen kodlar, işyerinin faaliyet konusuyla uyumlu veya ilgili değilse, aynı şekilde işyerinin sistemde kayıtlı iş kolu kodu da işyerinin faaliyet konusuna uygun bir iş kolu kodu değildir, yani sitemde o işyeri için yanlış/hatalı işkolu kodu kayıtlı demektir. Sistemde hatalı işkolu kodunun kayıtlı olması, işyerinin tescili sırasında Kurumca o işyerine hatalı işkolu kodu verilmesinden kaynaklanıyor olabileceği gibi, o işyerinin faaliyet konusunun sonradan değişmesinden de kaynaklanıyor olabilir. Bu durumda, aylık prim ve hizmet belgesinin sistem üzerinden gönderilebilmesi için, NACE kodunun girilmesi (seçilmesi) gerekeceğinden (sadece belgenin verilmesi gereken sürenin son üç günü bu zorunluluk kaldırılmaktadır), işyeriyle ilgisi olmasa da o an listelenen kodlardan biri seçilip belge gönderilebilir. Çünkü belgenin gönderilmesi işlemi daha sonraya bırakılırsa, belgeyi verme süresi geçirilebilir ve işveren idari para cezası ödemek zorunda kalabilir. Ancak, belge bu şekilde gönderildikten sonra, geciktirmeden işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü veya Sosyal Güvenlik Merkezine başvurup, işyerinin işkolu kodunun düzeltilmesi talep edilmelidir.Daha önce, e-bildirge sistemi üzerinden işyerinin faaliyet konusuyla ilgisi olmayan NACE kodunu seçmiş olanların da aynı şekilde geciktirmeden, işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü veya Sosyal Güvenlik Merkezine işkolu kodunun düzeltilmesi için başvurmaları gerekmektedir.İşverenin talebi üzerine, ilgili Kurum ünitesi duruma göre ya doğrudan, ya da Sosyal Güvenlik Denetmeni tarafından yapılacak incelemenin sonucuna göre işyerinin iş kolu kodunu değiştirerek doğru iş kolu kodunu verecektir.
